Rasathane Bilim Tarihi, temeli 1930 yılında atılmış ve inşaatı 1934 yılında tamamlanmış olan tarihi Sismograf binasında sergilenmektedir. Binada gökbilimleri ve yerbilimleri konularında rasathane tarafından yapılan çalışmalarda kullanılmış çok çeşitli bilimsel alet sergilenir. Astronomi, astroloji, matematik ve coğrafya ile ilgili Türkçe, Arapça ve Farsça 1369 kitabı kapsayan 581 cilt Kandilli el yazmalarından 32’si sergilenen objeler arasındadır.
Dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilen tarihi binanın içi Boğaziçi Üniversitesi tarafından düzenlenmiş ve açılışı 21 Haziran 2006 günü gerçekleşmiştir.
Bina İcadiye tepesinin Bebek’e karşı olan yamacında yer alır. Kagir ve iki katlı olup, iki bölümden oluşur. Birinci katın ön tarafı büro bölümüdür, ikinci bölümü ise sismografların bulunduğu Kav bölümüdür. Büro bölümü altta 3, üstte 5 olmak üzere 8 odadan oluşur, Kav bölümü ise, ara katta bulunur, 4 oda ve büyük bir salondan oluşur. Öndeki iki oda mekanik kağıtlarını işlemek ve tesbit etmek ile fotoğraf kağıtlarının banyosunu yapmak için ayrılmıştır. İs bacaları ve ışığa karşı renkli cam ve su tertibatı vardır. Diğer iki odaya fotoğrafik yazıcılar konmuştur. Büyük salona sismograflar kurulmuştur. Cephe mimarisi ve çini süslemeleri ile Osmanlı-Türk mimarisinin özelliklerini yansıtan bu tarihi binanın ön cephesi basık kemerli bir giriş, içinde iki kanatlı ahşap kapı ve üstünde dikdörtgen bir kartuş içinde lacivert, firuze, yeşil, bordo ve beyaz renklerin kullanıldığı, çiçek ve bitki motiflerinin hakim olduğu, ortada ise astronomi aleti olan rubu tahtası desenli bir çini pano, bunun üstünde ise içi sekizgen yıldız motifleri ile süslü ve lacivert, firuze ve bordo renklerin kullanıldığı beş adet kare şeklinde çini levha dizisi yer alır. Bunun üstünde ise, düz atkılı büyük bir pencere, üzerinde ise bitki yapraklarından ve çiçek motiflerinden oluşan, firuze, lacivert, bordo, yeşil ve beyaz renklerin hakim olduğu dikdörtgen çini pano yer alır. Girişin sağında ve solunda altta basık kemerli birer pencere, üstlerinde ikinci katta sivri kemerli birer pencere, bunların üzerlerinde ise çiçek ve bitkisel motifli lacivert, firuze ve yeşil renkli dikdörtgen şeklinde birer çini pano yer alır. Binanın güney cephesi ise, altta basık kemerli bir pencere, yanında yine basık kemerli bir ufak pencere ile depoya geçit veren basık kemerli dar bir kapı yer alır. Bu cephenin bitişiğinde ise, ara katta bulunan Kav bölümünün öndeki odasına ait basık kemerli iki ufak pencere yer alır. Üstte ise, sivri kemerli bir pencere, yanında ise çifte sivri kemerli büyük bir pencere yer alır. Üst pencerelerin üzerinde birer çini pano yer alır. Binanın kuzey cephesi ise, altta iki basık kemerli pencere, üstlerinde ise iki sivri kemerli ikinci kat pencereleri, bunların üzeride de aynı renklerin hakim olduğu, çiçek ve bitkisel motifli çini panolar yer alır. Bu cephenin bitişiğinde ise, ara katta bulunan Kav bölümünün öndeki odasına ait basık kemerli iki ufak pencere yer alır. Binanın arka cephesinde ise üstte ufak bir pencere bulunur. Binanın üç cephesinde bulunan alt kat pencereler demir parmaklıklıdır. Binanın etrafını üstten Osmanlı sivil mimarisinin önemli unsurlarından biri olan geniş bir saçak çepeçevre dolaşır.
Bu tarihi Sismograf binasında 2001 yılına kadar Kandilli Rasathanesi'nin değişik birimleri hizmet vermiştir. Daha sonra terk edilen bina, 2005 sonbaharında orijinal şekli korunarak restore edilmiş ve 21.06.2006 günü tekrar hizmete açılmıştır.
Binada bugün, Osmanlı devrinde Türk bilim adamları tarafından icat edilen rasat aletleri ile astronomi konusunda telif edilmiş kitaplardan ve takvimlerden örnekler ve 1868 yılında kurulan Rasathane – i Amire’de kullanılan ve bu rasathanenin 1911 yılından itibaren Kandilli’ye taşındıktan sonra da kullanılan ve çoğu Avrupa’dan ve Amerika’dan ithal edilen sismograflar ve çeşitli astronomi, jeodezi, manyetik ve meteoroloji aletleri sergilenmektedir.
Sergileme planı şöyledir :
- Girişin karşısındaki koridorda : Büyük hacim Yer Küresi
- Girişin sağındaki oda : Astronomi aletlerinden örnekler : Sekstant , Oktant , Teleskop
- Girişin solundaki oda : Jeodezi aletlerinden örnekler : Teodolit, Transit, Pontograf, Suni Ufuk …
İlk 8 basamak merdivenin bitiminde Ara katın Kav bölümüne giden koridorun,
- Sağında ve solunda : 2 adet büyük hacim saat
- Bu koridorun solundaki oda :
Meteoroloji aletlerinden örnekler : Barograf, Barometre, Gözlem Anenometre, Güneş Radyometresi, Su Terazisi, Termograf, Solarimetre, Gözlem Kayıt Raporları ve Haritalar…
- Sağındaki oda :
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında Osmanlıca tab edilmiş büyük hacim Üsküdar Haritası ve Arapça tab edilmiş deprem etkinlikleri haritası.
- Ara katın sonunda bulunan Kav bölümü (büyük salon) :
Deprem kayıt aleti olan büyük Sismograflar
Üst kattaki odalar, ikinci 8 basamak merdivenin bitiminden itibaren sağdan sola :
- Oda : Manyatik alan ölçüm aletleri, Denizcilik saatleri, Ölçü ve Hesap makineleri, zaman belirleme yardımcı aletleri, Güneş saati.
- Oda : Astronomi aletlerinden örnekler : Rubu Tahtaları, Usturlablar, Güneş Saati, Gök Haritası, Gök Küresi, Yer Küresi, büyük hacim Gök küresi…
- Oda : Güneş sistemi ve Meridyen teleskopları.
- Oda : Kandilli Rasathanesi yazma eser koleksiyonunda bulunan astronomi, coğrafya ve denizcilik konulu kitaplardan ve takvimlerden örnekler, Kiblenuma, büyük hacim Rubu Tahtası ve İpek üzerine yapılmış Yer küresi.
Oda : Saatlerden örnekler : Rakkaslı Saat, Fanuslu ve Vakumlu saatler ve zaman ayarlama cihazı (kronometri).
