PROJELER
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
2. TÜRKİYE GERÇEK ZAMANLI DEPREM BİLGİ VE SİSTEMİ
Giriş
Gerçek zamanlı sismolojinin amacı, devam etmekte olan bir hasar yapıcı deprem esnasında sismik veriyi toplamak ve analiz etmektir. Elde edilen sismik verilerin süratle (şimdilik dakikalar, zamanla saniyeler içerisinde) analizi sonucunda elde edilen sonuçlar, sismik aletler ve bilgisayar teknolojilerindeki gelişmeler yardımıyla deprem zararlarının ve deprem riskinin azaltılmasında efektif olarak kullanılmaktadır. Bu proje, operasyonel olarak deprem ve beraberinde tsunami kestirimi ve erken uyarının verilebilmesini hedeflemektedir. Bu amaçla, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) tarafından kurulmuş olan ve işletilen sismik ağın ve bunların veri bankası ile kullanılmakta olan deprem ve tsunami (Nami Dance) yazılımları entegre edilecek ve uygun maliyetli cihazlar kullanılarak özellikle ülke kıyılarında istasyon dağılımı sıklaştırılacak ve optimize edilecektir. Birleştirilmiş bu şebekeden elde edilecek eş-zamanlı kayıtlar ve bu alanda bugün dünyada kullanılmakta olan algoritmalara dayalı olarak bir deprem esnasında bilgiler geldikçe bulduğu sonuçları yenileyen (en iyi tahminleri yapabilecek ve hata sınırlarını belirleyebilecek) akıllı ve tamamıyla otomatik bir sistem geliştirilecektir.
Amaç
Depremin lokasyonu, derinliği, büyüklüğü, mekanizması ve kırılma yönü büyük bir depremden sonra en hızlı ve doğru olarak belirlenebilirse, bu bilgiler eldeki tsunami senaryoları ile birlikte kullanılarak tsunami run-up ları hesaplanıp kıyılarımız boyunca varış zamanları belirlenebilecektir. Depremin ve tsunaminin muhtemel yaratacağı hasarı önleme ve tedbirlerin zamanında alınmasında etkili olarak kullanılabilecektir. Özellikle sanayileşmiş bölgelerde, depremden sonraki acil müdahale zamanını minimize etmek, can ve mal kaybını azaltmayı hedefleyen arama ve kurtarma faaliyetleri açısından çok önemlidir.
Hedeflenen çalışma kapsamında ülke genelini kapsayan çok yönlü ve geniş dinamik aralığa sahip yoğun bir gerçek zamanlı deprem kayıt ağı geliştirilecek, oluşacak bir hasar yapıcı depremi daha ilk saniyelerden yakalayarak yerini, büyüklüğünü, mekanizmasını, kırılma yönü vb. gibi deprem parametrelerini gerçek zamanlı olarak belirleyip Nami Dance programına girdiler en hızlı şekilde verilmek suretiyle tsunaminin kıyılarımıza varış zamanları ve yükseklikleri belirlenecek gerekli uyarı mesajı üretilecek ve bu bilgiler birkaç on dakika içinde depremin olduğu en yakın illerdeki acil yardım ve müdahale birimlerine ve yerel mülki ve idari makamlara (valilikler, belediyeler, emniyet müdürlükleri ve ordu karargâhları) iletilerek acil durum yönetimine katkıda bulunması amaçlanmaktadır.
Hedefler
Yapılacak çalışma ile deprem ve tsunami zararlarını en aza indirebilmek için özellikle tsunami uyarısı, acil yardım, kurtarma ve deprem sonrası iyileştirme ile ilgili kurum, kuruluşlar arasında işbirliğini hedeflemektedir. Bu işbirliği sonucunda ortaya çıkarılacak hızlı deprem bilgisi sistemi, sarsıntı haritaları (Shake Map) algoritmaları, şiddet haritaları, insan ve ekonomik kayıp algoritmaları bir deprem anında ve sonrasında afet kriz yöneticilerine, tüm arama-kurtarma ve deprem sonrası iyileştirme çalışmalarında büyük katkı yapacaktır. Bu çalışma sonunda, Türkiye’nin herhangi bir yerinde oluşacak hasar yapıcı bir depremin tüm bilgileri saniyeler-dakikalar içinde belirlenebilecek ve etkileri-sonuçları hemen deprem akabinde afet kriz yönetimlerine (merkezi ve yerel) bildirilebilecektir.
Operasyonel Hedefler
Tsunami uyarı merkezi kapsamında ülke çapında mevcut olan sismik ağı özellikle kıyılar boyunca uyarı algoritmaları doğrultusunda optimize ederek gereksinim duyulan bölgelerde ve istasyon dağılımı açısından boşluk yaratan yerlere uygun maliyetli cihazlar kurarak mevcut ağ entegrasyonu sağlanacaktır. Ülke çapında kuvvetli yer hareketi izleme sistemi kurularak oluşacak bir hasar yapıcı depremin hemen akabinde deprem parametreleri hızlıca belirlenip tsunami yaratma potansiyeli araştırılacak ve eğer bu ihtimal mevcut ise tsunami varış zamanları ve yükseklikleri hesaplanarak en yakın illerdeki afet yönetim merkezlerine bu uyarı mesajlarını göndererek deprem zararlarını azaltma çalışmalarına katkıda bulunmaktır. Bu çalışmada en büyük bütçe giderleri iletişim ve bakım masrafları olmaktadır ve KRDAE bu konuda Türkcell ile işbirliği yaparak kurulacak olan istasyonların işletme giderlerinin ve bakımlarının yapılmasını sağlamıştır. Türkcell tarafından kurulmuş ve işletilmekte olan baz istasyonlarının alt yapısı (korunak, elektrik, iletişim GPRS 3G vs.) bu projenin de amaçları doğrultusunda kullanılarak küçük bir kabin içerisinde ivmeölçerler yerleştirilecektir. Halen 12 adet istasyon bu işbirliği çerçevesinde kurulmuş olup toplamda 200 düşük maliyetli Sismolojik Kayıt Ünitesinin kurulması planlanmaktadır. Bu çalışma ile Geniş-Band Deprem İstasyon Ağının Geliştirilmesi ve Optimizasyonu sağlanacaktır. Böylece tüm ülke çapında bir deprem sonrası hedeflenen hızlı ve sağlıklı bilginin üretilmesi sağlanmış olacaktır. Dolayısıyla deprem ve tsunami sonrasında hızlı ve güvenilir deprem bilgileri üretecek bu sismik ağlar deprem zararlarını azaltmaya büyük katkı yapacaktır.