METEORLAR (göktaşları) 2019

 

 

| Ocak Quadrantids | Nisan Lyrids | Mayıs Eta Aquarids |Temmuz Delta Aquarids
| Ağustos Perseids | Ekim Draconids  Orionids | Kasım Leonids | Aralık Geminids

      

Güneş çevresinde değişik yörüngelerde dolanan irili ufaklı her türlü kaya parçasına göktaşı denir.Kuyrukluyıldızların yörüngelerinde dolaşırken tamamen parçalandıklarında geriye kalan katı küçük çekirdek parçaları ve yine bu bozulma ve parçalanma süreci sırasında yörüngelerinde bıraktıkları kuyrukluyıldız maddesi göktaşlarının kaynağıdır. Ayrıca  Apollo türü parçalanmış küçük gezegen artıklarına da göktaşı denir. Bunların boyutları 10 km çaplı kaya parçalarından, 1 mikron büyüklüğündeki toz parçacıklarına kadar değişir. Göktaşlarının büyük olanlarının kökeni küçük gezegenler, küçük olanların kökeni ise kuyrukluyıldızlardır. Eğer uzayda bol miktarda bulunan bu göktaşlarının yörüngeleri Dünya'mızın yörüngesi ile kesişirse, göktaşı büyük bir hızla (12-72 km/sn) atmosfere girer. Bu sırada meydana gelen sürtünme ile göktaşı ısınır, yanar ve ışık saçmaya başlar. Halk dilinde bu olaya yıldız kaydı denir. Özellikle açık yaz gecelerinde her insanın yıldız kayması olarak gördüğü hatta niyet tuttuğu bu ilginç görüntünün aslında uzaydaki yıldızlarla hiç bir ilişkisi yoktur. Göktaşının parlaklığının birden arttığı yanma işlemi bize çok yakın bir konumda, Dünya atmosferinde meydana gelir. Yılın belirli gecelerinde kayan yıldızların sayısı çok artar. İşte bu olaya göktaşı yağmuru adı verilir. Göktaşı yağmurunun hızlandığı gecelerde göktaşlarının yıldızlara göre gökyüzünde  izlediği yol bir gök atlası üzerine çizilirse, tüm bu yolların aynı noktada kesiştiği görülür. Yani o gece, tüm göktaşları gök yüzünde sanki bu noktadan geliyormuş gibi görülürler. Gökyüzündeki bu noktaya saçılma (radyan) noktası denir. Aslında hepsi birbirine paralel yörünge izleyen göktaşları atmosfere girmektedir. O geceki göktaşı yağmuru bu saçılma noktasının bulunduğu takımyıldızın adı ile anılır. Örneğin; Perseid, Leonid göktaşı yağmuru gibi.
Yeryüzün'den yaklaşık 120 km yukarıda yanarak ışık saçmaya başlayan göktaşlarının çoğu 60 km üstümüzde yanıp yok olur. Bunlar boyutları çok küçük olanlardır. Eğer göktaşı yeterince büyükse yanan kısmından artan parçalar yeryüzüne kadar ulaşabilir. Böyle büyük olanlar gökyüzünde çok daha fazla ışık saçtığı için bunlara ateş topu denir. Yeryüzüne ulaşan göktaşlarının sayısı çok azdır. Bu yağmurlardan sonra zaman zaman 2-3 tane tuğla büyüklüğünde göktaşı bulunmaktadır. Dünya'ya ulaşabilen göktaşları yandığından rengi siyahtır. Atmosferde gazla sürtünmesinden dolayı da yüzeyi cilalanmış gibi düzdür. 
 Yörüngesi bilinmeyen çapı bir kaç yüz metreden daha büyük bir göktaşıyla çarpışmanın çok nadiren yüzbinlerce yılda bir olduğu bilinmektedir. Olası çarpışma tehlikelerinden korunmak için NASA'da sürekli bir gözlem programı sürdürülmektedir. Bu gözlemlerle ilgili bilgileri internet üzerinden takip etmek için buraya tıklayın.

 

 Quadrantids (Dörtlük)

 

Çıkış (saçılma) noktası:

Çoban (Boötes) Takımyıldızı civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Gece yarısından sonra kuzey-doğudan yükselecek olan Çoban Takımyıldızı civarına bakmak gerekir.  Etkin olduğu gece 27,7 günlük (%4’ü aydınlık) olacak Ay'ın  gözleme olumsuz etkisi olmayacaktır.  

Etkin olduğu zaman aralığı:

27 Aralık - 10 Ocak

En etkin olduğu tarih:

3/4 Ocak gecesi

Saatte kaç tane ve hızı

25 adet  ve 42.2km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

Asteroid 2003 EH1
 

Sayfa Başı

 

 Lyrids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

 Çalgı (Lyra) takımyıldızının baş yıldızı  Vega’nın civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:

Kuzey-doğu'dan  yükselen Çalgı Takımyıldızı'nın parlak yıldızı Vega’nın civarına  astronomik tan’ın bitiminden  itibaren bakılabilir Kuzey yarım küreden en iyi sabaha karşı izlenirken, Güney yarım kürenin orta enlemlerinden de izlenebilir. Etkin olduğu gece 16,6 günlük (%91’i aydınlık) Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

16 - 28 Nisan

En etkin olduğu tarih:

21-22 Nisan geceleri

Saatte kaç tane ve hızı:

10-20 adet ve 48.4km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

Thatcher Kuyrukluyıldızı(C/1861 G1)

    

 Eta Aquarids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

Kova (Aquarius) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:  

Güney yarıküreden çok daha iyi gözlenen bu yağmur özellikle sabah alacakaranlığına yakın saatlerde daha etkin olmak üzere gece yarısından itibaren doğu yönünden  yükselen  Kova Takımyıldızı civarında  izlenebilir. Etkin olduğu gece, Yeni Ay evresinde (% 0'ı aydınlık) olacak Ay'ın  gözleme olumsuz etkisi olmayacaktır.  

Etkin olduğu zaman aralığı:

19 Nisan – 28 Mayıs

En etkin olduğu tarih:

4/5 Mayıs gecesi

Saatte kaç tane ve hızı:

10-30 adet  ve 66.9 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

1P/Halley Kuyruklu yıldızı

     Sayfa Başı

 

Delta  Aquarids

Çıkış (saçılma) noktası:

Kova (Aquarius) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:  

Perseid meteor yağmuru ile çakışabilir. Güney yarıküreden  ve kuzey yarıkürenin tropical enlemlerinden izlenebilecek. Gece yarısından itibaren güneye doğru Kova Takımyıldızı civarına bakılmalıdır. Etkin olduğu gece 27,2 günlük (%6’sı aydınlık) Ay'ın  gözleme  olumsuz etkisi olmayacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

12 Temmuz – 23 Ağustos

En etkin olduğu tarih:

29/30 Temmuz gecesi

Saatte kaç tane ve hızı:

15-20 adet  ve 42 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

96P/Machholz

Sayfa Başı

 

 Perseid

 

Çıkış (saçılma) noktası:

Kahraman  (Perseus) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Astronomik Tan’ın (Yaklaşık olarak yatsı vakti) bitişinden  itibaren Kuzey doğu'dan yükselen Perseus  Takımyıldızı civarında daha etkin olmak üzere gökyüzünün her tarafından izlenebilir.  Etkin olduğu gece 11,9 günlük (%95’i aydınlık) Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

17 Temmuz - 26 Ağustos

En etkin olduğu tarih:

12-13 Ağustos geceleri

Saatte kaç tane ve hızı:

50-75 adet ve  60 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

109P/Swift-Tuttle Kuyruklu yıldızı

 Sayfa Başı

 

    Draconids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

 Ejderha (Draco) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Akşamın ilk saatlerinden itibaren kuzeybatı yönünde Ejderha Takımyıldızı civarında izlenebilir. Etkin olduğu gece 10,2 günlük (%88’i aydınlık) Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

6-10 Ekim 

En etkin olduğu tarih:

8/9 Ekim gecesi

Saatte kaç tane ve hızı:

-

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

21 P/ Giacobini-Zinner Kuyruklu yıldızı

     Sayfa Başı

 

 Orionids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

Avcı (Orion)Takımyıldızının parlak yıldızı Betelgöz

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Gece yarısından itibaren doğu’dan yükselen Avcı Takımyıldızı'nın  doğu yönündeki yıldızı  Betelgözün kuzeyine doğru bakılarak Astronomik tan’ın başlangıcına kadar  (yaklaşık imsak vakti)  kadar izlenebilir. Etkin olduğu gece 23,2 günlük (%43’ü aydınlık) Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olabilir.

Etkin olduğu zaman aralığı:

2 Ekim-7 Kasım

En etkin olduğu tarih:

21/22 Ekim gecesi

Saatte kaç tane ve hızı:

10-20 adet ve saniyede 67 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

1P/Halley Kuyruklu yıldızı

Sayfa Başı

 

Leonids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

Aslan ( Leo ) Takımyıldızı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir: Kuzey ve güney yarım kürelerden izlenebilir. Gece yarısından itibaren Aslan Takımyıldızı ile doğu ufku arasına bakılabilir.  Etkin olduğu gece 19,8 günlük (% 79'u aydınlık) Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

6 - 30 Kasım

En etkin olduğu tarih:

16/17 Kasım

Saatte kaç tane ve hızı:

Yaklaşık 15 adet ve 71 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı

    Sayfa Başı

 

 Geminids

 

Çıkış (saçılma) noktası:

İkizler (Gemini) Takımyıldızının  Castor yıldızı civarı

Ne yönde - ne zaman gözlenebilir:  İkizler Takım yıldızı'nın parlak iki yıldızı olan Castor ve Pollux civarına bakılabileceği gibi yılın en kuvvetli meteor yağmuru olduğundan gökyüzünün her bölgesinden gözlenebilir. Astronomik tanın bitiminden-  başlangıcına kadar izlenebilir. En fazla sayıda meteora gece 02:00 civarı rastlanabilir. Etkin olduğu gece 17,4 günlük (%96'sı aydınlık)  Ay’ın gözleme olumsuz etkisi olacaktır.

Etkin olduğu zaman aralığı:

4-17 Aralık

En etkin olduğu tarih:

13/14 Aralık

Saatte kaç tane ve hızı:

Yaklaşık 100 adet ve 35 km/sn

Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen:

Asteroid 3200 Phaethon(Güneş etrafında dolanma süresi 1.4 yıl)

 Sayfa Başı

Kaynak http://earthsky.org/astronomy-essentials/earthskys-meteor-shower-guide

http://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/

http://www.timeanddate.com/astronomy/meteor-shower/

http://www.allthesky.com/constellations/