Ocak Quadrantids | Nisan Lyrids | Mayıs Eta Aquarids | Ağustos Perseids | Ekim Draconids Orionids | Kasım Leonids | Aralık Geminids
Güneş çevresinde değişik yörüngelerde dolanan irili ufaklı her türlü kaya
parçasına göktaşı denir.Kuyrukluyıldızların yörüngelerinde
dolaşırken tamamen parçalandıklarında geriye kalan katı küçük çekirdek
parçaları ve yine bu bozulma ve parçalanma süreci sırasında yörüngelerinde
bıraktıkları kuyrukluyıldız maddesi göktaşlarının kaynağıdır. Ayrıca
Apollo türü parçalanmış
küçük
gezegen artıklarına da göktaşı denir. Bunların boyutları 10 km çaplı
kaya parçalarından, 1 mikron büyüklüğündeki toz parçacıklarına kadar değişir.
Göktaşlarının büyük olanlarının kökeni küçük gezegenler, küçük olanların
kökeni ise kuyrukluyıldızlardır. Eğer uzayda bol miktarda bulunan bu göktaşlarının
yörüngeleri Dünya'mızın yörüngesi ile kesişirse, göktaşı büyük bir hızla
(12-72 km/sn) atmosfere girer. Bu sırada meydana gelen sürtünme ile göktaşı
ısınır, yanar ve ışık saçmaya başlar. Halk dilinde bu olaya yıldız kaydı
denir. Özellikle açık yaz gecelerinde her insanın yıldız kayması
olarak gördüğü hatta niyet tuttuğu bu ilginç görüntünün aslında uzaydaki
yıldızlarla hiç bir ilişkisi yoktur. Göktaşının parlaklığının birden arttığı
yanma işlemi bize çok yakın bir konumda, Dünya atmosferinde meydana gelir.
Yılın belirli gecelerinde kayan yıldızların sayısı çok artar. İşte bu olaya
göktaşı
yağmuru adı verilir. Göktaşı yağmurunun hızlandığı gecelerde göktaşlarının
yıldızlara göre gökyüzünde izlediği yol bir gök atlası üzerine çizilirse,
tüm bu yolların aynı noktada kesiştiği görülür. Yani o gece, tüm göktaşları
gök yüzünde sanki bu noktadan geliyormuş gibi görülürler. Gökyüzündeki
bu noktaya saçılma (radyan) noktası denir. Aslında hepsi birbirine paralel
yörünge izleyen göktaşları atmosfere girmektedir. O geceki göktaşı yağmuru
bu saçılma noktasının bulunduğu takımyıldızın adı ile anılır. Örneğin;
Perseid, Leonid göktaşı yağmuru gibi.
|
Çıkış (saçılma) noktası: |
Çoban(Boötes) Takımyıldızı civarı |
Ne Yönde ne zaman gözlenebilir:Gece yarısından sonra kuzey-doğudan yükselecek olan Çoban Takımyıldızı civarına bakmak gerekir. Bu yıl, yeni hilal evresinde olan Ay'ın gözleme olumsuz etkisi olmayacak. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
1-10 Ocak |
|
En etkin olduğu tarih: |
2/3 Ocak gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı |
25 adet ve 42.2km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Asteroid 2003 EH1 |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Herkül (Hercules)-Lir(Lyra) takımyıldızları arasından |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Parlak olmaya ve kuyruk bırakmaya meyilli olmalarına rağmen sondördün evresindeki Ay sebebiyle görülmeleri biraz zorlaşacak olan Lir’lerin Güneş batıştan yaklaşık 2 saat sonra kuzey-doğu yönünde ufka yakın, ilerleyen saatlerde doğu- güney doğu yönünde daha yüksekte gözlenmesi beklenmektedir. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
16 - 25 Nisan |
|
En etkin olduğu tarih: |
21/22 Nisan gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-20 adet ve 48.4km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Thatcher Kuyrukluyıldızı(C/1861 G1) |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Kova (Aquarius) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Kuzey yarıkürede saatte 10 adet Güney yarımkürede ise saatte 60 adete kadar gözlenmesi beklenen göktaşı yağmuru. Gece yarısından sonra doğu yönünde yükselen Kova Takımyıldızı’nın su kabı şeklinde olan kısmına doğru bakılmalıdır. Astronomik Tan’ın (Fecir) başlangıcına kadar izlenebilir. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
19 Nisan – 26 Mayıs |
|
En etkin olduğu tarih: |
5/6 Mayıs gecesi |
|
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-30 adet ve 66.9 km/sn |
|
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
1P/Halley Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Perse (Perseus) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Perseid’lerin nedeni Güneş çevresinde 130 yılda bir tur atan Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı kalıntılardır. Astronomik Tan’ın (Şafak sonu) bitişinden itibaren Kuzey’den yükselen Perseus Takımyıldızı civarına ilerleyen saatlerde Kuzeydoğu yönüne ve daha yükseğe bakmanız gerekir. Bu sene en etkin olduğu gecelerde dolunay’a yakın parlaklıktaki Ay, görülmelerini biraz engelleyecek |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
13 Temmuz - 26 Ağustos | |
En etkin olduğu tarih: |
10/11/12/13 Ağustos geceleri | |
Saatte kaç tane ve hızı: |
50-100 adet ve 60 km/sn | |
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
109P/Swift-Tuttle Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Güneş etrafındaki turunu 6.6 yılda tamamlayan 21 P/ Giacobini-Zinner kuyrukluyıldızı'nın sebeb olduğu bu meteor yağmuru. Astronomik Tan’ın (Şafak sonu) bitişinden itibaren kuzeybatı yönünde yaklaşık 60 derece yüksekte Ejderha Takımyıldızı civarında, ilerleyen saatlarde daha ufka yakın ve kuzey yönünde izlenebilir. |
|
Etkin olduğu zaman aralığı: |
6-10 Ekim | |
En etkin olduğu tarih: |
7/8 Ekim gecesi | |
Saatte kaç tane ve hızı: |
- | |
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
21 P/ Giacobini-Zinner Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Avcı (Orion)Takımyıldızının parlak yıldızı Betelgöz |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Genelde en fazla 20 meteor sayılabilirken bazı yıllarda(2006-2009) bu sayı 50-75 adet olabilmektedir. Gece yarısına doğru doğu ufkuna ilerleyen saatlerde güneydoğu-güney- güneybatı yönüne ve daha yükseğe bakılabilir. Bu sene gökyüzünde ay olmaması sebebiyle Orionid’ler için muhteşem bir yıl olacak. |
Etkin olduğu zaman aralığı: |
4 Ekim-14 Kasım | |
En etkin olduğu tarih: |
21/22 Ekim gecesi | |
Saatte kaç tane ve hızı: |
10-20 adet ve saniyede 67 km/sn | |
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
1P/Halley Kuyruklu yıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
Aslan ( Leo ) Takımyıldızı |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Dünya her yıl Kasım ayı'nın ikinci yarısında, yörünge peryodu 33 yıl olan Tempel-Tuttle (Comet 55/P) kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı eski kalıntıların içinden geçer. Geçmişte, Leonid'ler tarihin en büyük meteor fırtınaları olmuşlardır. 1998 yılında da 16 Kasım'ı 17 Kasım'a bağlayan gece neredeyse saatte 2000 tane göktaşı izlendi. Bu meteor fırtınaları bazen 33-34 yıllık peryotlarla tekrar eder.Bu sene gökyüzünde ay etkisinin çok az olması sebebiyle şanslı bir etkinlik olacak. Gece yarısından sonra kuzeydoğu’da, ilerleyen saatlerde daha yüksekte ve doğu-güneydoğu yönünde izlenebilir |
Etkin olduğu zamanaralığı: |
5 - 30 Kasım | |
En etkin olduğu tarih: |
16/17/18 Kasım geceleri | |
Saatte kaç tane ve hızı: |
Yaklaşık 15 adet ve 71 km/sn | |
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Tempel-Tuttle Kuyrukluyıldızı |
Çıkış (saçılma) noktası: |
İkizler (Gemini) Takımyıldızının Castor yıldızı civarı |
Ne yönde - ne zaman gözlenecek: Meteor yağmurlarının kralıdır. Geminidler genellikle parlak ve renklidirler.Ne yazık ki sondördün evresindeki Ay görüşü biraz etkileyecek. Astronomik Tan’ın (Şafak sonu) bitişinden itibaren kuzeydoğu dan başlayarak ilerleyen saatlerde daha yüksekte ve doğu-batı yönünde Astronomik Tan’ın (Fecir) başlangıcına kadar izlenebilir. |
Etkin olduğu zamanaralığı: |
4-16 Aralık | |
En etkin olduğu tarih: |
13/14 Aralık | |
Saatte kaç tane ve hızı: |
Yaklaşık 100 adet ve 35 km/sn | |
Neden olan kuyrukluyıldız veya küçük gezegen: |
Asteroid 3200 Phaethon |
Kaynak http://earthsky.org/astronomy-essentials/earthskys-meteor-shower-guide
http://www.amsmeteors.org/meteor-showers/meteor-shower-calendar/
http://www.timeanddate.com/astronomy/meteor-shower/
http://www.allthesky.com/constellations/